Artykuły historyczne

Szczegóły

W 1920 r. powiat kartuski odgrywał istotną rolę pod względem polityczno-ekonomicznym. Był obszarem, który oddzielał Rzeszę od Prus Wschodnich, będących jej częścią składową. Niemcy, mimo że przegrali wojnę bardzo intensywnie próbowali przeciwdziałać odebraniu im skolonizowanych ziem. Ludność niemiecka zachowywała się w czasie wkraczania wojsk polskich na ogół spokojnie, wykonując zalecenia władz polskich, jednak zazwyczaj w przededniu przybycia wojsk polskich różnorodne organizacje niemieckie urządzały obchody żałobne, podczas których dawano wyraz swemu niezadowoleniu z przyłączenia Pomorza do Polski. Były również przypadki publicznych oświadczeń lojalności miejscowych Niemców wobec władz polskich.

Szczegóły

I wojna światowa ożywiła nadzieje Kaszubów na szybki powrót powiatu kartuskiego do Polski. Wpłynęła też zasadniczo na zmianę stosunków ludnościowych w całym powiecie kartuskim. 

Szczegóły

Utworzenie powiatu kartuskiego



 W latach 1814-1815 w państwie pruskim przeprowadzona została reforma administracyjna, która objęła także prowincję Prusy Zachodnie w skład, której wchodziła ziemia kartuska. W myśl rozporządzenia rejencji gdańskiej z dnia 25 maja 1818 r. nastąpił rozpad gdańskiego okręgu rejencyjnego na osiem powiatów w tym  na powiat kartuski. Ustanowiony powiat obejmował swymi granicami 1397 km2 i należał pod względem terytorialnym do największych w rejencji gdańskiej. Graniczył na północy z powiatem wejherowskim, na południu z kościerskim, na wschodzie z powiatem gdańskie wyżyny, na zachodzie zaś z powiatami prowincji pomorskiej: bytowskim, lęborskim i niewielkim skrawkiem słupskiego[1]. Powiat kartuski dzielił się administracyjnie na 13 gmin, których siedziby znajdowały się w Baninie, Chmielnie, Goręczynie, Kamienicy Szlacheckiej, Kartuzach (miasto i wieś), Przodkowie, Parchowie, Sianowie, Sierakowicach, Stężycy, Sulęczynie i Żukowie. Tereny powiatu kartuskiego zostały podzielone na jednostki gminne i majątki ziemskie. Łącznie były to tak zwane okręgi urzędowe.

Szczegóły

Nadanie praw miejskich i herbu - 1923 rok

 Po zakończeniu działań wojennych w 1918 r. powstało niepodległe państwo polskie. Tereny Kaszub przyłączone zostały do Polski dopiero w 1920 roku. Do Kartuz Polska powróciła wraz z przybyciem „błękitnej armii” generała Józefa Hallera , który dokonał później historycznych zaślubin Polski  z morzem w Pucku. Błękitny generał  był owacyjnie witany przez mieszkańców Kartuz i okolic, 11 lutego 1920 r.

Szczegóły

Utworzenie powiatu kartuskiego


W latach 1814-1815 w państwie pruskim przeprowadzona została reforma administracyjna, która objęła także prowincję Prusy Zachodnie, w skład, której wchodziła ziemia kartuska. W myśl rozporządzenia rejencji gdańskiej z dnia 25 maja 1818 r. nastąpił rozpad gdańskiego okręgu rejencyjnego na osiem powiatów w tym  na powiat kartuski. Ustanowiony powiat obejmował swymi granicami 1397 km2 i należał pod względem terytorialnym do największych w rejencji gdańskiej. Graniczył na północy z powiatem wejherowskim, na południu z kościerskim, na wschodzie z powiatem Gdańskie Wyżyny na zachodzie zaś z powiatami prowincji pomorskiej: bytowskim, lęborskim i niewielkim skrawkiem słupskiego.  Powiat kartuski dzielił się administracyjnie na 13 gmin, których siedziby znajdowały się w Baninie, Chmielnie, Goręczynie, Kamienicy Szlacheckiej, Kartuzach (miasto i wieś), Przodkowie, Parchowie, Sianowie, Sierakowicach, Stężycy, Sulęczynie i Żukowie. Tereny powiatu kartuskiego zostały podzielone na jednostki gminne i majątki ziemskie. Łącznie były to tak zwane okręgi urzędowe.

Szczegóły

100 lecie miasta Kartuzy

Rok 2023 jest szczególny. W tym roku świętujemy bowiem stulecie nadania praw miejskich Kartuzom.W początkach  XIX wieku w wyniku pruskiej reformy administracyjnej przeprowadzonej po wojnach napoleońskich w latach 1815-1819 Kartuzy stały się powiatem.  W 1823 r. nastąpiła kasata zakonu kartuzów, w następstwie czego doszło do parcelacji nieruchomości folwarku klasztornego. Nastąpiła realna możliwość osiedlenia się większej ilości ludzi i planowej zabudowy Kartuz.Powstawały różne urzędy administracji powiatowej, na które sprowadzono urzędników z innych części Prus. Z jednej strony widoczny był rozwój Kartuz (połączenia drogowe, kolejowe z Lęborkiem, Kościerzyną, Pruszczem Gdańskim, budowa szkół). Z drugiej nasiliła się germanizacja.  W 1905 r. zamknięto polskie szkoły, a w istniejących zabroniono dzieciom mówić po polsku, zmuszając je do nauki niemieckiego. Stąd też latem w 1906 r. wybuchł na Pomorzu ogólny strajk szkolny, w którym brało udział ponad 40 tys. dzieci. Na rodziców i dzieci spadły ogromne kary. 

Na mocy podpisanego w dniu 29 czerwca 1919 roku Traktatu Wersalskiego cały teren powiatu kartuskiego został przejęty przez powstałe w 1918 r. państwo polskie. Dnia 8 lutego 1920 roku do Kartuz wkroczyło wojsko polskie – 1 Pułk Ułanów Krechowieckich. Wkraczających żołnierzy na rynku kartuskim powitał w imieniu mieszkańców starosta kartuski Emil Sobiecki. W tym dniu zakończył się pruski zabór trwający blisko 148 lat.  Z okazji tych wydarzeń znana kartuska poetka Teodora Kropidłowska napisała wiersz Żyj nam, Polsko! Żyj nam, dostojny nasz Jenerale!.W lutym 1920 roku władze niemieckie opuszczały Kartuzy, zaś urząd gminy zdawał z ich strony ówczesny zastępca naczelnika gminy Altman. Ze strony polskiej urząd przejmował Józef Masełkowski (późniejszy burmistrz Kartuz).