Wczoraj, 25 stycznia 2024 r. w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach można było wysłuchać niezwykłego reportażu pt. „Śladami Else” o Elżbiecie Pintus – Żydówce z Kaszub.
Na spotkaniu obecny był burmistrz Kartuz Mieczysław Grzegorz Gołuński. 45-minutowy materiał dźwiękowy Magdaleny Świerczyńskiej - Dolot w bardzo emocjonalny sposób przekazywał historię Elżbiety Pintus - Żydówki z Kaszub, która przeżyła i szczegółowo opisała swój pobyt w Gdańsku podczas II wojny światowej oraz ucieczkę z miasta w chwili totalnego zagrożenia. Autorka reportażu postanowiła wyruszyć z mikrofonem śladami Else po Gdańsku i Kaszubach aby przywołać pamięć o tej niezwykłej kobiecie.
Po odsłuchu nastąpiła rozmowa z Magdaleną Świerczyńską – Dolot oraz prof. Miłosławą Borzyszkowską-Szewczyk z Uniwersytetu Gdańskiego, która zgłębia historię Żydów. To dzięki tłumaczeniu prof. Miłosławy Borzyszkowskiej-Szewczyk wspomnień Else Pintus „Moje prawdziwe przeżycia” (pod redakcją prof. Józefa Borzyszkowskiego), z języka niemieckiego na polski, mogliśmy poznać historię Else. Fragmenty tych wspomnień Magdalena świerczyńska-Dolot wykorzystała przy przygotowywaniu samego reportażu.
Jak sama mówiła, chciała dźwiękiem opowiedzieć o osobie, której nie ma już wśród nas, wskrzesić ją poprzez dźwięk. I to się wspaniale udało. W samym materiale, rozmowy przeplatane są z odczytywanymi wspomnieniami Elżbiety Pintus (w tę rolę wcieliła się Dorota Kolak), a także przemyśleniami i odczuciami samej autorki. Wszystko to wzbogacone jest nastrojową muzyką oraz mistrzostwo dobranymi efektami dźwiękowymi, co sprawia, że zamykając oczy można się przenieść wręcz w opisywany świat, poznać dokładnie jego główną bohaterkę.
Po reportażu goście mieli też przyjemność wysłuchać prelekcji prof. Miłosławy Borzyszkowskiej-Szewczyk, która nie tylko przybliżyła życiorys Else Pintus ale także historię rodzinę Stenzlów. Stenzlowie ukrywali Else w Chmielnie tym samym ratując jej życie nie bacząc, że narażają własne. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk opowieść swoją wzbogaciła piękną prezentacją z bardzo wymownym tytułem Else wróciła do Kartuz.
Magda Świerczyńska-Dolot - przez kilkanaście lat pracowała w Polskim Radiu. Dziś jest niezależną producentką audio, współpracuje m.in. z Radiem 357oraz tworzy podcasty i audioprzewodniki dla instytucji kultury. Uwielbia opowiadać dźwiękiem ludzkie historie. Laureatka m.in. Stypendium im. Jacka Stwory przyznawanego przez Polskie Radio, nominowana do Prix Europa, Prix Italia (polska reprezentantka), Grand Press, nagrodzona m.in. Prix Bohemia (wraz z Katarzyną Michalak) za projekt www.nieslysze.pl. Jest Prezeską Fundacji Audionomia, która zrzesza reportażystów (badaczy i praktyków) dźwiękowych z całej Polski. Celem fundacji jest popularyzacja reportażu dźwiękowego i dokumentu artystycznego. Fundacja co roku organizuje Ogólnopolską Konferencję Reportażu Dźwiękowego, spotkania z reportażem, czyli cykl „Film bez Obrazu” w Gdańsku i Łodzi, warsztaty uważnego słuchania dla dzieci w przedszkolach i szkołach, a także Konkurs na najlepszy reportaż dźwiękowy w Polsce – Audionomia Awards. Prowadzi też portal www.audionomia.pl
Prof. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, germanistka, profesor w Instytucie Filologii Germańskiej UG, od 2011 w Zakładzie Niemieckojęzycznej Literatury Gdańska), 2018/19 visiting profesor w Johannes Gutenberg Universität Mainz, członkini Instytutu Kaszubskiego, autorka licznych publikacji naukowych, m.in. „Śladami żydowskimi po Kaszubach. Przewodnik”. Przetłumaczyła wspomnienia Else Pintus w 20005 r. na podstawie których powstał reportaż Magdaleny Świerczyńskiej-Dolot. Ponadto pani profesor w tematyce żydowskiej m.in. przeprowadziła polsko-niemiecko-izraelski projekt „Odczytując mowę kamieni. Śladami żydowskimi po Kaszubach" (2006-2009, z Christianem Pletzingiem), którego pokłosiem był m.in. dwujęzyczny przewodnik. Opracowała publikację „Przywracając pamięć. O żydowskich mieszkańcach Ziemi Bytowskiej”. Ponadto opracowała tłumaczenie wspomnień Franka Meislera na język polski, „Zaułkami pamięci. Gdańsk – Londyn – Jaffa”, w tłum. Agaty Teperek i Andrzeja Szewczyka. Także monografia habilitacyjna Miłosławy Borzyszkowskiej-Szewczyk poświęcona została wspomnieniom Żydów pomorskich.
foto. Ryszard Mielewczyk
